|
|
Haçkalı Hoca (K.A.)'nın
Hayatı
Son devir Trabzon evliyalarındandır. Hakkında en çok malumat ve
menkıbe bulunan tasavvuf ehli meşhur evliyadır. Asıl adı Mustafa
Tarhan’dır. ‘Haçkalı Hoca’ diye meşhur olmuştur. Kuş Mustafa,
Beyaz Hoca, Haçkalı Baba diye de anılmaktadır.
Haçkalı Hoca, Trabzon’un Of ilçesinin Dağönü (eski ismi Hanlut)
köyünde 1864 yılında doğmuştur. Babası Mollahasanoğulları’ndan
İbrahim Efendi’dir. Onun da babası Hacı Durmuş olarak Haçka’daki
mezarındaki kitabesinde yazılıdır. Haçkalı Baba’nın mezarındaki
kitabesinde Durmuş’un babası Buharalı Kutbuzzaman Mollahasan
Efendi olarak geçer. Yrd. Doç. Dr. Hanefi Bostan’ın
incelemelerinde , 1681 tarihindeki Of Avarız Defterlerinde
Hanlut’ta vergi verenler arasında Hasan Efendi’nin geçmesi Hacı
Durmuş’un kimliğini doğrular. Mekke’den Buhara’ya, Buhara’dan
Erzurum’a oradan da Of’un Dağönü (Hanlut) Köyüne (bu köy şimdi
Hayrat ilçesine bağlıdır) İslami tebliğ için gelmiştir. Haçkalı
Hoca’nın dedesi Hacı Durmuş’un mezarı şu anda Of’un Dağönü
köyünün Varhali mahallesinde bulunmaktadır. Haçkalı Hoca’nın
babası İbrahim Efendi, oğlu Mustafa (Haçkalı Hoca) çok küçük
yaşta iken fahri imamlık yapmak için oğlu ile birlikte Of’tan
ayrılıp Haçka’ya (Düzköy) yerleşmişlerdir. Dağönü köyündeki
evinin yeri ve satmış olduğu bir miktar arazi şu anda orada
bulunan Mollahasanoğulları’nın elindedir.
Haçkalı Hoca, babası gibi Haçka’da Doğanköy (Muzura) merkez
camiinde fahri imam hatipliğe başlamış. Bu görevi yürüttüğü
sırada kendisine bir gece manevi bir hal ile “kalk” denildi.
Çünkü ona büyük görev verilecekti. Manevi işareti almıştı. Bu
işarete göre Çorum iline gitmek gerekiyordu ve gitti. Orada
bulunan zamanın kutbu Çorumlu Hacı Mustafa’nın huzuruna vardı.
Dergâhın etrafında yüzlerce derviş bulunan Çorumlu Murşid-i
Kamil ‘’Trabzon’dan benim misafirim gelecek, o gelmeden
hiçbirinizi kabul etmeyeceğim” diyerek yüzlerce insanı bekletip
Haçkalı Hoca’yı bizzat gözetleyerek ziyaretçi kabul etmemiştir.
Haçkalı Hoca, huzuruna vardığında o Murşid-i Kamil “Kuş Mustafa
geldin mi?” diyerek ona Kuş Mustafa ismini vermiştir. Haçkalı
Hoca’nın diğer hocası Boztepe’de Evren Dede’nin ayakucunda yatan
Akçaabatlı Veli Hakkı Baba’dır. Fakat en fazla bilgiyi Çorumlu
Mustafa Efendi’den almıştır. Ayrıca Trabzonlu hocalardan da
çeşitli dersler almıştır. Gümüşhaneli İsmail Bey’de
hocalarındandır. Arapça ve Farsça konuşmaktaydı.
Haçkalı Hoca iki kez evlenmiştir. İlk eşi Emine Hanım, ikinci
eşi ise Zehra Hanım'dır. Emine Hanım'dan Zeliha (Haskız) adını
verdiği bir kız çocuğu olmuştur. Tek evladı Haskız Hanım'dır.
Haskız Hanım, Abdullah Kazancı ile evlenmiş, bu evlilikten
Yılmaz Kazancı ve Süleyman Kazancı adlı iki oğlu ve Gülşen,
Saadet, Sabahat (Hafız), Olcay isimlerinde 4 kızı olmuştur. Kızı
Haskız Hanım 1983 yılında, torunu Gülşen Hanım ise 2002 yılında
vefat etmiş olup diğer 5 torunu halen hayattadır. İlk eşi Emine
Hanım aslen Tonya'lıdır. Bu Hanım genç kızken ciddi bir hastalık
geçirmiş, erkek kardeşi Haçkalı Hoca'ya başvurmuş, 'kardeşimi
ancak siz iyileştirirsiniz' diyerek onu Tonya'ya götürmüştür.
Hoca Baba Emine Hanım'ı görünce beğenir, 'sen yakında
iyileşeceksin, sonra bana varır mısın?' der. Emine Hanım
iyileştikten sonra Haçka'ya giderek Hoca ile evlenir fakat
kardeşleri bu duruma çok kızar. Emine Hanım'ı Hoca'nın
kaçırdığını düşünerek onu öldürmek üzere yola çıkarlar. Fakat
Haçka'ya varınca kinleri kaybolur ve Hoca'nın elini öperek
Tonya'ya geri dönerler.
Haçkalı Hoca 1949 senesinin Ramazan ayında Akçaabat’ın bir
köyünde hastalandı. At ile şu anda yattığı makama Haçka (Düzköy)
yaylasına götürdüler. Ramazan ayının dördüncü günü (Cuma günü)
şu anda yanında yatan Haskız annemizin (Zeliha Kazancı)
kucağında vefat etmiştir. Haçkalı Hoca’nın torunu Yılmaz
Kazancı’nın anlattığına göre; Haçkalı Hoca Haçka Yaylası’ndaki
evinde vefat ederken açık olan pencereden içeri küçük bir kuş
girip göğsüne kondu. 3 gün boyunca orada kalan kuş kovulmaya
çalışılsa da kaçmadı ve sadece cenaze yıkanırken göğsünden uçtu,
yıkama işleminden sonra yine gelip mübarek göğsü üzerinde
bekledi. Cenaze toprağa verilirken de kaçmayan bu kuş sonuçta
cenaze ile defnedildi. Müridleri o yıllar yaz kış demeden
Türbesi’ni de içine alan küçük bir cami inşa ettiler. Şimdi bu
küçük caminin yanında çok büyük bir cami inşa edilmiştir.
Ziyaretgâhı için Trabzon belediyesi tarafından düzenli olarak
otobüs seferleri düzenlenmektedir.
|
|